ronica monasterii Casinensis (Handschrift A)

(Liber II.)

É)

39.) His omnibus auguste memorie imperator Heinricus auditis, Grecorum scilicet invasionem, principis tergiversationem, Datti denique crudelissimam necem, reputans, amissa Apulia ac principatu, Romam quoque ni maturaret, ac per hoc Italiam totam, consequenter sibi et in proximo amittendam, cum iam Melus bis ad eum hac de causa profectus ultra montes defunctus fuisset, minime amplius remorandum ratus, anno incarnationis dominice millesimo vicesimo secundo, immenso valde totius regni congregato exercitu, Italiam venit. Et ipse quidem cum maxima eiusdem exercitus parte per Marchias transiit, archiepiscopum vero Poppum cum undecim milibus armatorum per Marsorum regionem direxit. Piligrimum autem Coloniensem archiepiscopum cum viginti milibus ad principem et abbatem capiendum per Romam premisit. Et ipse enimvero abbas cum fratre principe insimulatus apud imperatorem super captione ac morte Datti plurimum fuerat. Quod cum abbas amicis nuntiantibus persensisset, nusquam se tutum posse consistere a facie tante potestatis existimans, cum Marsorum quoque comites libentissime se illum recepturi pollicerentur, deliberato tandem consilio irae locum dare decernit atque per Sangrum ad Termulas transiens cupiensque Constantinopolim ad imperatorem confugere mare ingressus est, sed occulta Dei dispositione atque iudicio cum omnibus sociis in mare naufragium passus atque demersus est. Quod cum fuisset imperatori relatum, fertur dixisse: Lacum aperuit et effodit eum et incidit in foveam quam fecit.

40.) Piligrimus interea quoniam abbatem non repperiit, verens ne forte et princeps fratris exemplo fuga simili laberetur, Capuam festinanter adiit eamque mox undique armato milite cinxit. Princeps autem metuens civium proditionem, quam pro certo facturos eos sciebat, sponte ad Peregrinum exiit, seque non ita ut dicebatur imperatori monstrans esse culpabilem iustitiam se coram illo de his unde insimulabatur facturum spopondit. Letus Piligrimus accepto sub custodia principe ad imperatorem abiit, ubi iam super Troiam Grecorum civitatem, quam eodem anno idem Greci facere ceperant, castra posuerat. Exhylaratus itaque de captione principis imperator, et aggregatis universis suis magnatibus tam Italicis, quam ultramontanis in eorum iudicium illum inducit, accusatoribus innumeris presentibus et eius nequitias in faciem ipsius obicientibus, decernitur uno omnium parique iudicio mortis illum debere subire sententiam. Quod cum Peregrino fuisset relatum, festinus ad imperatorem accedens precibus suis vitam ipsius optinuit, ferro tamen eum imperator vinciendum secumque in Germaniam asportandum mandavit.

41.) Post paucos dies sponte Troianis deditionem sui facientibus et ad imperatoris vestigia universis a minimo usque ad maximum suppliciter procurrentibus imperiali clementia veniam tribuit. Et quoniam propter estivum tempus gens continuis assueta frigoribus in partibus istis diu remorari non poterat, reditum in dies singulos maturabat. Veniens igitur Capuam Pandulfo Teanensi comiti tradidit principatum, Stephano autem et Petro nepotibus predicti Meli Cominense comitatum concessit, cum quibus remanserunt Normanni Giselbertus et Gosmannus, Stigandus, Torstainus Balbus, Gualterius de Canosa et Ugo Fallucca cum aliis aliquot.

(42.) Imperator autem post dies paucos ordinatis suis negotiis omnibus venit ad hoc monasterium unacum papa reverentissimo Benedicto. Interea fratres in unum collecti ceperunt adinvicem iuxta tenorem regule de eligendo sibi abbate tractare. Vivebat adhuc et eidem concilio presens erat Iohannes abbas ille, quem superius reliquisse abbatiam et in heremum secessisse monstravimus. Aderat etiam tunc et domnus Theobaldus, vir utique et genere et moribus clarus, qui eo tempore Marchie preposituram, unde et ortus fuerat, naviter administrabat. Quique prefato imperatori ante dies paucos per Marchiam transeunti obvius exiens ad honorem et commendationem huius loci strenuissime deservierat. Extiterunt igitur aliquot, qui predictum abbatem Iohannem in abbatiam restitui consulebant. Sed quoniam decrepite iam erat etatis, sapientiorum fratrum consilio inutilis tanto oneri iudicatus, post nonnullas, ut in talibus fieri assolet, ac diversas diversorum sententias tandem communi omnium voluntate domnus Theobaldus dignus decretus a fratribus abbas eligitur, ipso etiam imperatore, quem tunc presentem esse contigerat, unacum Romano pontifice eandem electionem valde laudantibus, sicque die altera natali apostolorum Petri et Pauli ab eodem beatissimo papa honorabiliter consecratur.

43.) Patiebatur eo tempore imperator ilii dolorem permaximum atque, ut ipse postmodum referebat, quamvis nimiam circa hunc locum devotionem gereret et nusquam terribilius ac venerabilius oratorium se vidisse assereret, sepius tamen dubietatis scrupulo movebatur, utrumnam pater Benedictus corporaliter hoc in loco quiesceret. Pre dolore igitur iamdicto nec plene dormienti nec ex integro vigilanti beatus Benedictus apparuit et quasi causa visitandi ad eum accedens, ubi pateretur, inquirit. Cui languorem protinus confitenti 'Scio' inquit Benedictus 'quoniam tu me hactenus hic dubitasti quiescere, sed ne super hoc amplius aliquatenus dubites, hoc tibi signum erit. Mox ut surrexeris, in egestione urine tue tres lapillos non parvos mingere habebis et extunc dolore isto amplius non laborabis. Ego autem sum frater Benedictus', et his dictis presto disparuit. Evigilans imperator confestim surrexit et iuxta visionis ordinem sanitati pristine redditus Deo et patri Benedicto gratias ineffabiles retulit.

ane autem facto veniens in conventum fratrum post capituli verba sollemnia 'Quid' inquit 'domini mei, me consulitis dare medico, qui me curavit?' Cumque responsum illi fuisset, ut quicquid sibi placeret de monasterio se libentissime dantibus tolleret ac medico daret, 'Non ita est' ait 'ut vos opinamini, sed quoniam Benedictus pater hac nocte mei curam egit, oportet me de mea camera illius remunerare medelam.' Et hec dicens cum lacrimis gaudio mistis retulit omnibus, que vidisset atque audisset, adiciens, 'Scitote, quia venerabilis est locus iste et nulli mortalium est ulterius dubitandum, quin cum sorore pariter sua hic Benedictus pater quiescat.' Ad fidem autem verborum suorum tres illos lapillos, quos secundum tenorem visionis ante paululum minxerat, palam omnibus ostendebat.

niversis itaque super tanta visione tamque mirabili ac celeri sospitate imperatoris obstupescentibus pariter et gratulantibus ac Deo laudes et gratias referentibus, optulit ipso die imperiali munificentia beato patri Benedicto presente Romano pontifice, quem diximus, munera hec: Textum evangelii deforis quidem ex uno latere adopertum auro purissimo ac gemmis pretiosissimis, abintus vero uncialibus, ut aiunt, litteris atque figuris aureis mirifice decoratum; calicem aureum cum patena sua gemmis et margaritis ac smaltis optimis adornatum, simulque mappulam diapistin auro intextam, cum qua idem calix offeratur; planetam diapistin listis aureis optimis adornatam, stolam quoque et manipulum atque cingulum totum intextum auro; pluvialem etiam diasprum cum listis auro textis, nec non et tunicam eiusdem subtegminis aureis operibus exornatam, situlam quoque et coppam argenteam quantitatis non modice, cum qua videlicet fratres in precipuis festivitatibus biberent. Recollegit preterea a Iudeis vestem unam de altario sancti Benedicti, que quondam fuerat Caroli regis, quam idem Iudei retinebant in pignore pro quingentis aureis, necnon et calicem argenteum Saxonicum maiorem cum patena sua, quem Theodericus Saxonum rex beato Benedicto olim transmiserat.

Que omnia pariter in fratrum presentia super altare beati Benedicti ponens obtulit ac reverentissimum papam Benedictum sue auctoritatis scriptionem de ipsis omnibus in hoc loco facere rogavit apostolici anathematis innodatione eidem scriptioni apposita, ne quis unquam vel hec, que diximus, vel alia, que inantea idem imperator huic monasterio concesserit, subtrahere presumat. Idem quoque venerabilis apostolicus imperatoris emulatus liberalitatem obtulit et ipse beato Benedicto planetam optimam veneti coloris listis nichilominus aureis decenter ornatam et stolam unam optimam auro brustam cum manipulo suo. Super hec etiam et Piligrimus archiepiscopus obtulit ea die beato Benedicto planetam purpuream optimam listis aureis mensium duodecim signa habentibus in circuitu adornatam et stolam cum auro et pluviale unum. Post hec idem christianissimus imperator adhuc parum quid existimans se pre nimia huius loci dilectione fecisse, admonitus a prefato archiepiscopo Piligrimo et a Theoderico cancellario suo altera die fecit preceptum concessionis de rocca, que dicitur Vantra, cuius possessores ac si latrunculi quidam hoc monasterium frequentissime infestabant, ac propterea illam de manibus eorum ereptam ad usus servorum Dei huius loci in perpetuum habendam et retinendam contradidit. Fecit et aliud preceptum de universis ubique terrarum huius loci possessionibus, iuxta tenorem videlicet imperatorum antecessorum suorum, per quod etiam preceptum monasterium sancte Marie in Canneto, in finibus Termulensis, imperiali auctoritate in hoc monasterio confirmavit, sicque commendans se plurimum patri Benedicto et omnibus fratribus cum illorum benedictione reversus ad propria est. Et ne tanti benefactoris sui beneficium oblivisci aliquatenus videretur, mox ut domum rediit, planetam optimam diarodinam aureis listis pulcherrime decoratam unacum alba et cingulo, stola atque manipulo, qualia imperatorem mittere deceret, huc ad beatum Benedictum cum maximis gratiarum actionibus transmittere studuit.